Thiếu folate. Nguyên nhân. Triệu Chứng. Chẩn đoán. Điều Trị

• Nếu bạn không có đủ folate trong chế độ ăn uống, bạn có thể bị thiếu hụt folate.
• Không ăn đủ folate có thể dẫn đến thiếu hụt chỉ trong vài tuần. Sự thiếu hụt cũng có thể xảy ra nếu bạn mắc một căn bệnh hoặc đột biến gen khiến cơ thể bạn không thể hấp thụ hoặc chuyển hóa folate thành dạng có thể sử dụng được (5-MTHF).
• Thiếu folate có thể gây thiếu máu. Thiếu máu là tình trạng bạn có quá ít hồng cầu. Thiếu máu có thể làm mất các mô oxy mà bạn cần vì hồng cầu mang oxy. Điều này có thể ảnh hưởng đến chức năng các bộ phận trong cơ thể.
• Folate đặc biệt quan trọng ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Thiếu hụt folate trong khi mang thai có thể dẫn đến dị tật bẩm sinh .

Có rất nhiều điều chúng ta cần lưu ý đối với folate, đặc biệt là với phụ nữ mang thai. Nhưng trước hết muốn hiểu được folate bạn cần phân biệt rõ giữa folate và axit folic. Ngay cả các chuyên gia về dinh dưỡng cũng dễ nhầm lẫn giữa folate và axit folic. Qua bài viết “Folate là gì. Phân biệt giữa folate và acid folic” bạn sẽ nắm rõ hơn trước khi sử dụng chúng

Các triệu chứng thiếu folate

Các triệu chứng thiếu folate thường tinh tế, khó nhận ra rõ ràng. Chúng bao gồm:

• Mệt mỏi
• Tóc bạc
• Lở miệng
• Sưng lưỡi
• Vấn đề tăng trưởng

Thiếu folate có thể gây thiếu máu. Thiếu máu là tình trạng bạn có quá ít hồng cầu. Thiếu máu có thể làm mất các mô oxy mà bạn cần vì hồng cầu mang oxy. Các triệu chứng thiếu máu xảy ra do thiếu folate bao gồm:

• Mệt mỏi kéo dài
• Yếu đuối
• Thờ ơ
• Da nhợt nhạt
• Hụt hơi
• Cáu gắt

Điều gì gây ra thiếu hụt folate

• Folate là một vitamin tan trong nước. Nó hòa tan trong nước và không được lưu trữ trong các tế bào mỡ của bạn. Điều này có nghĩa là bạn cần tiếp tục dùng folate, vì cơ thể bạn không thể dự trữ folate.
• Lượng folate mà cơ thể không hấp thụ hết sẽ được giải phóng qua nước tiểu.
• Các nguyên nhân thiếu hụt folate bao gồm : Chế độ ăn uống, bệnh, di truyền học, tác dụng phụ của thuốc, sử dụng rượu quá mức.

Chế độ ăn

• Một chế độ ăn ít trái cây tươi, rau và ngũ cốc tăng cường là nguyên nhân chính của thiếu hụt folate. Ngoài ra, quá chín thực phẩm của bạn đôi khi có thể phá hủy các vitamin. Nồng độ folate trong cơ thể bạn có thể trở nên thấp chỉ sau vài tuần nếu bạn không ăn đủ thực phẩm giàu folate.

Bệnh

• Các bệnh ảnh hưởng đến sự hấp thụ ở đường tiêu hóa có thể gây thiếu hụt folate.

Những bệnh như vậy bao gồm:

1. Bệnh Crohn (bệnh viêm ruột (IBD))
2. Bệnh celiac (Rối loạn tự miễn dịch)
3. Một số loại ung thư
4. Vấn đề nghiêm trọng về thận cần phải lọc máu

Di truyền học

• Một số người có đột biến gen gây cản trở cơ thể họ chuyển đổi chế độ ăn uống hoặc bổ sung folate đúng cách và hiệu quả thành dạng có thể sử dụng được. Đó là đột biến gen MTHFR
• Những phụ nữ mang gen này khi có thai thường sẽ gây lưu và sảy thai. Khi mang gen cơ thể chỉ hấp thụ được 30% hoặc hoàn toàn không hấp thụ được acid folic dạng thường mà phải bổ sung dạng chuyển hoá của acid folic là L-methylfolate.

Ảnh: Phụ nữ bị đột biến gen MTHFR sẽ thiếu hụt folate

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc có thể gây thiếu hụt folate. Bao gồm các:

• Phenytoin (Thuốc chống động kinh)
• Trimethoprim-sulfamethoxazole (một kháng sinh)
• Methotrexate (Một tác nhân hoá trị liệu và chất ức chế hệ miễn dịch. Nó được sử dụng để điều trị ung thư, các bệnh tự miễn dịch, thai ngoài tử cung và phá thai nội khoa.)
• Sulfasalazine (Đặc biệt chữa viêm khớp dạng thấp, viêm ruột.)
• Uống rượu quá mức
• Rượu cản trở sự hấp thụ folate. Nó cũng làm tăng bài tiết folate qua nước tiểu.

Chuẩn đoán việc thiếu folate

• Thiếu folate được chẩn đoán bằng xét nghiệm máu. Các bác sĩ thường sẽ kiểm tra mức folate của phụ nữ mang thai trong quá trình kiểm tra trước khi sinh. Việc đó có thể bao gồm cả kiểm tra tổng thể trong thời kỳ mang thai.

Biến chứng của thiếu folate

• Folate là cần thiết cho sản xuất RBCs bình thường hay còn gọi là sản xuất tế bào hồng cầu.

Các biến chứng của sự thiếu hụt có thể bao gồm:

• Thiếu máu megaloblastic , có nghĩa là hồng cầu lớn hơn bình thường và không được phát triển đầy đủ. Hay bạn có thể gọi với tên “Thiếu máu hồng cầu to“
• Gây ra mức độ thấp của các tế bào bạch cầu và tiểu cầu
• Dị tật bẩm sinh nghiêm trọng ở tủy sống và não của thai nhi đang phát triển, được gọi là dị tật ống thần kinh

Ảnh: Thiếu folate thời kỳ mang thai phụ nữ có thể dẫn đến dị tật ống thần kinh ở trẻ.

Điều trị thiếu hụt folate

• Điều trị thiếu hụt folate là: Bạn cần tặng lượng folate vào cơ thể. Có 3 cách để bổ sung lượng folate vào cơ thể.

1. Bổ sung axit folic (Bao gồm viên uống + các thực phẩm có chứa folic). Bạn uống axit folic vào cơ thể sau đó qua quá trình chuyển đổi axit folic => folate => cơ thể sử dụng folate.
2. Bổ sung folate bằng cách sử dụng các thực phẩm có chứa folate bao gồm (Rau, củ quả…)
3. Bổ sung folate bằng cách sử dụng vitamin bổ sung folate.

Như lí do viết ở trên. Những người có đột biến gen MTHFR ảnh hưởng đến sự hấp thụ folate. Cần dùng folate đã methyl hóa thành 5-MTHF để tránh thiếu hụt. Mà tỉ lệ người bị đột biến gen MTHFR đang tăng lên do điều kiện về môi trường và các thói quen sinh hoạt không tốt. Ước tính tỉ lệ bị đột biến gen này tại Việt Nam từ 30-50% (Tức là cứ 10 người sẽ có 3-5 người mắc.)

Ảnh: Bổ sung vitamin có chứa folate

Thiếu hụt folate đối với phụ nữ mang thai

Tình trạng folate của bà mẹ thấp có liên quan đến nguy cơ mắc một số dị tật bẩm sinh. Các nếp gấp thần kinh bắt đầu tăng lên 19 ngày sau khi thụ thai, và sự hợp nhất của ngọn của chúng bắt đầu trong khoảng từ 21 đến 22 ngày (Xem hình minh họa ở dưới). Nếu không hoàn thành trước ngày 28, điều này dẫn đến các khuyết tật ống thần kinh (NTD) như tật nứt đốt sống, bệnh não và bệnh não.

• Để rõ hơn về vấn đề liên quan giữa việc thiếu hụt folate mời bạn đọc thêm về bài viết “Bà bầu cần bao nhiêu axit folic mỗi ngày“